Probiyotikler: Bağırsak Sağlığınızın Gizli Kahramanları

1. Probiyotik Nedir ve Neden Önemlidir?

Faydalı Mikroorganizmaların Tanımı

Probiyotikler; bağırsak mikrobiyotasını destekleyen, canlı ve “dost” mikroorganizmalardır. Vücudumuzda hem iyi hem de zararlı bakteriler bulunur. Probiyotikler, bu dengeyi olumlu yönde etkileyerek genellikle “iyi bakteriler” olarak tanımlanır.

Bağırsak Mikrobiyotasının Rolü

Bağırsaklarımızda trilyonlarca bakteri, virüs ve mantar yaşar. Bu ekosisteme ‘mikrobiyota’ adı verilir.

Mikrobiyota; bağışıklık sistemini destekler, K ve B12 gibi vitaminleri sentezler, kompleks karbonhidratları ve lifleri parçalar, sindirilemeyen liflerin fermentasyonu sonucu kısa zincirli yağ asitleri üretir ve zararlı mikroorganizmalara karşı koruma sağlar.

Sağlıklı bir mikrobiyota, güçlü bir bağışıklık ve dengeli bir sindirim sistemi demektir.

2. Probiyotiklerin Genel Sağlık Üzerindeki Etkileri

Probiyotikler Ne İşe Yarar?

Probiyotikler, bağırsaklardaki dost bakterileri artırarak bağırsak mikrobiyotasının dengesizliği olarak bilinen disbiyozis (dost bakterilerin dengesizliği veya eksikliği) önlemek ve tedavi etmek amacıyla kullanılmaktadır.

Yapılan çalışmalar probiyotiklerin sağlığı iyileştirme ve sürdürmede birçok fayda sağlayabileceğini göstermiştir.

Probiyotiklerin insan sağlığı üzerinde çok sayıda yararlı etkisi vardır. Bunlar;

• Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi,
• İshal ve irritabl bağırsak sendromu gibi sindirim sorunlarını hafifletme,
• Crohn ve ülseratif kolit gibi bağırsak hastalıklarının tedavisi,
• Kolesterolü düşürme ve bazı kanser türlerini önlemede rol oynama potansiyelini ortaya koymuştur.

Probiyotikler Neden Kullanılır?

Probiyotikler genellikle ishal, gaz, şişkinlik ve kabızlık gibi şikayetleri azaltmak için kullanılır. Ayrıca antibiyotik kullanımı gibi durumlarda bağırsak mikrobiyotasındaki “dost” bakteriler azaldığında, probiyotik kullanımı bu eksikliği gidermeye yardımcı olmaktadır.

3. Probiyotik Zengini Doğal Besinler

Probiyotik Hangi Besinlerde Bulunur?

Probiyotik açısından zengin gıdalar, canlı ve yararlı mikroorganizmalar içerir. Bu besinlere; yoğurt, kefir, boza, tarhana, fermente besinler, sirke, fermente peynirler, fermente süt ürünleri örnek verilebilir.

Her canlı mikroorganizma probiyotik değildir. Bir besinin probiyotik sayılabilmesi için içeriğindeki mikroorganizmaların tanımlanmış probiyotik suşlara ait olması gerekir.

En Güçlü Probiyotik Kaynakları

Probiyotik içeren veya probiyotik eklenen en yaygın fermente ve güçlü probiyotik besinler arasında; yoğurt, kefir,lahana turşusu, turşu, ekşi mayalı ekmek ve bazı peynirler bulunur.

Probiyotikli Yoğurt ve Mayası

Yoğurt, dünyadaki en çok tüketilen fermente gıdalardan biridir. Probiyotikli fermente yoğurtlar, genellikle L. bulgaricus ve S. thermophilus olmak üzere canlı bakteriler tarafından asitleştirilir ve fermente edilir, bunun sonucunda daha uzun raf ömrüne sahip daha koyu bir yoğurt elde edilir.

Probiyotikli yoğurtlar, besin değeri açısından zengin ve kalsiyum, fosfor, potasyum, A vitamini, B2 vitamini ve B12 vitamini açısından güçlüdür. Probiyotikli yoğurtlar, yaygın olarak Bifidobacterium ve L. acidophilus‘un probiyotik suşları olan ek yararlı mikroorganizmaların kültürlenmesiyle üretilir. Probiyotikli yoğurt mayası ise probiyotikli suşlar içermektedir.

4. Probiyotik Takviyeleri: Nasıl Seçilmeli ve Kullanılmalı?

Probiyotik Takviyeleri Ne Zaman Alınmalı?

Probiyotik takviyesi, kullanımının zamanlaması üzerine yapılan araştırmalar oldukça sınırlıdır. Bazı çalışmalar mide asidi seviyeleri düşükken aç karnına almayı önerirken, bazı çalışmalar ise yemekle birlikte veya yemekten hemen önce almayı öneriyor. Genel olarak sabah ya da akşam alımında ciddi bir fark gözlenmemiştir.

Probiyotik Takviyeleri Seçimi

Kapsüller ve tabletler olmak üzere birçok probiyotik türüne sahip formlar vardır. Araştırmalar, sert kapsüllerin probiyotikleri bağırsağa ulaştırmanın en iyi yolu olabileceğini öne sürmektedir. Kapsül yapısı, probiyotik bakterileri mide asidinden koruyarak bağırsağa ulaşmasını sağlar.

Probiyotikler, cins, tür ve alt tür tanımlamasını içeren belirli suşlarına göre tanımlanır. Örneğin, Bifidobacterium cinstir ve bifidum türdür.  Takviyelerde en sık rastlanan probiyotik suşlar Lactobacillus ve Bifidobacterium cinsleridir. Pek çok probiyotik suşu bulunmaktadır. En çok çalışılmış suşlar Lactobacillus, Bifidobacterium ve Saccharomyces cinslerinden gelmektedir. Tek çeşit probiyotiklerin faydaları olsa da çok çeşitli probiyotikler daha geniş yelpazede fayda sağladıkları için genel bağırsak sağlığını desteklemede iyi bir seçenek sunmaktadır.

Çocuklar İçin Probiyotik Seçimi

Probiyotikler çocuklarda da yaygın şekilde kullanılmaktadır. Probiyotiklerin çocuklarda çeşitli sağlık sorunlarını desteklediği klinik olarak kanıtlanmıştır. Bunlar arasında ishal, kabızlık,İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS), kolik, karın ağrısı ve egzama yer almaktadır.

Çocuğunuz için bir probiyotik seçerken göz önünüzde bulundurmanız gereken önemli noktalar:

• Suş seçimi: Her probiyotik suşunun farklı etkisi vardır.
• Form: Çocuklar kapsül/tablet yutmakta zorlanabileceğinden toz formu daha uygundur.

Doğru probiyotiği seçmek çocuğunuzun sağlık ihtiyaçlarına göre değişmektedir.

5. Sıkça Sorulan Sorular

• Probiyotik İshal Yapar mı?

Evet bazı kişilerde bağırsak mikrobiyotası yeni bakterilere uyum sağlarken probiyotik takviyesi kullanmaya başladığında geçici ishal görülebilir.  Bu ilk değişim genellikle hafiftir ve birkaç gün ya da birkaç hafta içinde azalır. Bağırsak yeni probiyotik türlerine uyum sağladıkça ve denge kurdukça, bu ilk tepkiler genellikle azalır.

• Probiyotik Mideye Dokunur mu?

Özellikle yeni bir probiyotik almaya başladıktan sonraki ilk birkaç gün içinde hafif gibi yan etkiler mümkündür. Probiyotiği almaya başladığınız ilk birkaç gün hafif mide sorunları görülebilir. Mide rahatsızlığı, gaz, ishal veya şişkinlik yaşanabilir. Bu semptomlar genellikle vücut bunlara alıştıktan sonra geçmektedir.

Kaynakça